Terugblik

Het is de laatste week dat ik in de Filipijnen ben en ik heb net mijn eerste voedselvergiftiging gehad. Dat komt goed uit voor jullie, want dat betekent dat ik eindelijk weer eens tijd heb om een blog te schrijven. Ik ga denk ik de rest van de ochtend in deze hangmat doorbrengen. Geen slechte plek om uit te zieken: ik ben op het eiland Palawan, en hang aan de veranda van een bamboe huisje in een prachtige tropische tuin vol bloemen, vlinders en konijnen. Hopelijk kan ik mijn nog lichtjes natrillende ledematen vanmiddag meezeulen naar een waterval, en als ik dan nog puf heb terug naar het restaurant van gisteravond om ze te vertellen dat ze voortaan iets voorzichtiger kunnen zijn met hun buitenlandse klanten. Na al die kantines en goedkope eettentjes moest ik net hier voedselvergiftiging krijgen: een luxe complex aan het strand met dure bikini winkels, warme verlichting, vegetarisch eten (allemaal dingen die nauwelijks bestaan in de Filipijnen) en meer witte mensen dan Filipino’s. En het eten was nog duur ook: omgerekend wel 6 hele euros voor een maaltijd, wel groot genoeg om te delen. Je zou toch denken dat ze daar weten hoe ze hun groenten moeten wassen.

Afijn, ik was niet van plan een blog te schrijven over de avonturen van mijn ingewanden. Aangezien het de laatste week is, wilde ik even de tijd nemen om terug te kijken op de afgelopen maanden. Ik realiseerde me dat ik een hoop verhalen heb verteld, maar vrij weinig over mijn alledaagse leven. Maar dat was juist het punt van deze hele onderneming: ik wilde proberen de wereld te bekijken door Filipijnse ogen. Dit blog zal daarom denk ik niet zo veel avonturen en gekke verhalen bevatten, dus als je daarnaar op zoek was mag je stoppen met lezen (ik zal niet kwaad worden hoor).

Zoals veel van jullie al weten ben ik dit semester ontzettend veel rond de airBnB van Dean blijven hangen. In dat huishouden viel het nauwelijks op: ook al zijn Susana en Celso beide al met pensioen, ze onderhouden een enorm terrein met een bijna net zo grote variëteit aan mensen als aan planten. Twee van hun drie kinderen wonen nog thuis: alleen de oudste (kuya Mark) woont op zichzelf, maar zijn zoontje van acht (Marcus) woont wel bij Susana en Celso in. Daarbij kwam Dean’s architectenpartner Kim ook nog voor een paar maanden logeren, en heb ik in mijn tijd daar een hele hoop huishoudelijke hulp voorbij zien komen; sommigen gingen ’s avonds naar huis, sommigen bleven de meeste nachten daar. Het feit dat ik, en Paulo, en soms anderen, zo vaak in Dean’s kantoor zaten te studeren was dus niet heel erg vreemd. Driemaal daags verschenen er schalen met Susana’s overheerlijke tropische kookkunsten op tafel, en nog steeds vertellen mensen me dat het vreemd is dat ik me schuldig voel voor al het geld dat ik deze familie gekost heb.

Als we niet bij Dean waren, waren we bij Paulo of Gill. Paulo heeft een prachtige biologische boerderij met een zwembad waar ik denk ik al eerder over opgeschept heb, en Gill woont in Manila maar kwam zo ongeveer ieder ander weekend naar Los Banos. Gill noemt zichzelf een heks: ze heeft katten, leest tarotkaarten, is veganistisch, leeft met het ritme van de sterren en doet aan kundalini yoga. Ze is ook een advocate en een ontzettend levendig, druk en open persoon. Langzamerhand heeft Gill ons Los Banos leven gevuld met heksendingetjes die ik van thuis kende maar die hier over het algemeen niet bestaan: wierook, thee (oke, misschien kwam de thee van mij), salie en palosanto om de ruimte te zegenen, vreemde vlokken in je ontbijt, geen beha dragen en over het algemeen minder conservatief zijn. Deze drie mensen: Dean die er ALTIJD voor me is, trouwe Paulo die van alles een feestje maakt, en Gill die de conservatieve randjes ervan afschuurt, zijn mijn constante vriendengroep of barkada geweest dit semester. Halverwege het semester kwam daar echter nog iemand bij.

Paulo stuurde me een berichtje: ‘Linde, er is hier iemand die je moet ontmoeten.’ Die persoon was Maya, een vroegere collega van Paulo. Volgens mij heb ik ook al eerder over Maya geschreven. Ze heet eigenlijk Malaya, wat vrijheid betekent, en daar leeft ze naar. Maya besloot spontaan om in Los Banos te blijven en een cafe te openen in Dean’s AirBnB. Zo hadden Celso en Susana er nog een nieuwe bewoner bij: een die de hele voorkant in vrolijke kleuren schilderde en een rits aan alternatievelingen met zich meebracht. Ze vroeg me of ik gecko’s op de muren wilde schilderen, en de dag dat ik dat deed ontmoette ik haar businesspartner Roence: een hippie dame die de afgelopen twee jaar in haar auto had gewoond maar die daarvoor weer een beroemde actrice en zangeres was. Omdat ik kind aan huis bij Susana en Celso was was ik dat ook automatisch bij Maya en Roence’s cafe Sinag Laya, wat zonneschijn betekent. Paulo zei dat Maya ons leven op de kop zou zetten, en dat heeft ze gedaan.

De klanten van Sinag Laya waren vooral vrienden uit de tijd dat Maya voor het International Rice Research Institute (IRRI) werkte. IRRI is een ontzettend belangrijk instituut in Zuidoost Azië: ongeveer 80-90% van de rijst die in deze regio gegeten wordt is oorspronkelijk ontwikkeld door dit instituut. Samen met de universiteit maakt dat Los Banos een plaats voor slimme mensen. Omdat IRRI nou eenmaal ‘international’ is doen ze hun best om zo veel mogelijk buitenlandse onderzoekers in dienst te nemen. Indiërs, Amerikanen en Europeanen worden naar Los Banos gelokt met hoge salarissen en sjieke IRRI huizen. Ik heb mijn best gedaan over het semester om me zo veel mogelijk onder de Filipino’s te begeven, wat niet al te moeilijk was omdat deze IRRI mensen hoog op mount Makiling wonen, in een woonwijk met een hek erom en bewaking: zo vaak zag ik ze niet. Maar, met dit witte gezicht en Maya als vriendin was het bijna onontkoombaar. Ik wil trouwens niet zeggen dat ik het erg vond om deze mensen te leren kennen hoor, wie vind het tenslotte erg om te leren van onderzoekers, te dineren in prachtige huizen, uitgenodigd te worden voor zeilboottochten en waterski avonturen, en versierd te worden door Filipijnse topmodellen op feestjes met ongelimiteerd speciaalbier?
Ik vond het niet zo erg in ieder geval.

De grote ‘maar’ aan dit verhaal was dat Paulo en Dean, die net zo goed bevriend waren met Maya, niet uitgenodigd werden voor al deze dingen. Keer op keer heeft het me verbaasd hoe makkelijk het was voor mij om me te begeven onder de top elite van dit land, alleen maar omdat ik in Nederland geboren was. Een paar weken geleden zat ik te lunchen en raakte ik aan de praat met een van de universiteitsadvocaten die toevallig naast me zat. Omdat ik Nederlands was wilde ze me graag voorstellen aan haar andere Nederlandse vrienden: een van hen gaf surfles in La Union, waar ik dat weekend toevallig heen ging. Na die surfles nodigde deze Nederlandse dame me uit voor een kerstdinertje met de advocaten en alle andere bestuursleden en algemene hoge pieten van de universiteit in een van de duurste woonwijken van de Filipijnen. Het ene moment ben ik van een goedkope lunch aan het genieten, het volgende moment word ik uitgenodigd voor zoiets!

Natuurlijk bracht ik ook veel tijd door op school of in mijn dorm. UP is de beste publieke universiteit van de Filipijnen, dus zelfs deze plekken zijn luxueus voor Filipijnse standaarden. Maar als ik op school de verhalen vertelde over de rijke mensen die ik ontmoette en de dingen waarvoor ik uitgenodigd werd klapperen de oren. Ik kende aardig wat mensen op school die in echte armoede waren opgegroeid: verhalen over keihard werken, bijna niks eten en geen tijd hebben om te slapen zijn meerdere keren langsgekomen. Niet alleen dat, ook geweld is voor veel mensen een dagelijks iets geweest waar ze mee moesten leven terwijl ze zich drie keer in de ronde werkten om naar de uni te kunnen. Of om op de uni te blijven.

Daarbij kwamen nog de hoge standaarden van deze universiteit. Ik nam hier maar vier vakken, maar normale bachelorstudenten namen er meestal vijf of zes. Ik heb ontzettend veel geleerd over de Filipijnse natuur (bijvoorbeeld hoe het komt dat Palawan zoveel andere endemische diersoorten heeft dan de rest van de Filipijnen) maar ook over de Filipijnse stijl van leren. Ik wil voorzichtig zeggen dat het hier een stuk langer duurt voordat men verwacht dat je zelfstandig kan denken. Heel veel master en zelfs PhD studenten volgen bijvoorbeeld nog bachelor vakken, en een ontzettend groot deel van de stof die ik moest leren was puur het onthouden van namen en cijfers. Ik hoor bijvoorbeeld onderhand de naam, wetenschappelijke naam, familie, suborde en orde te kennen van meer dan honderd dieren, en ik hoor die dieren ook te kunnen herkennen nadat ze twintig jaar hebben liggen drogen in een kast ergens in de krochten van deze instantie. Ongelofelijk hoe hard mijn vrienden konden werken, zonder steun van thuis (financieel of mentaal), zonder slaap, zonder te klagen. Maar deze Filipino’s zullen waarschijnlijk nooit uitgenodigd worden voor sjieke dinertjes met het schoolhoofd of gratis zeilboot tochtjes.

Deze dingen zijn logisch maar als je er nog een keer over nadenkt helemaal niet, en het is een vreemde ervaring om daar middenin te staan. Ik deed mijn best om zo Filipijns mogelijk te zijn, maar het werd me meerdere keren gevraagd hoe het was om beroemd te zijn. Gelukkig noemde Gill me grappend een siopao (wat broodje bapao betekent): wit aan de buitenkant maar bruin vanbinnen. Toch bleef die lange witte buitenkant iets wat alles en letterlijk alles beïnvloedde: vraag me als je me ziet hoe het bijvoorbeeld kwam dat ik in een handgemaakte designerjurk middenin de jungle tot koningin gekroond werd (???) of simpelweg hoe ik mijn wildlife vak heb gehaald terwijl ik tijdens het tentamen in Palawan was.

Dat zijn verhalen voor als ik thuis ben, voor nu moet ik maar eens deze hangmat uitkomen en Palawan gaan verkennen, trillende ledematen en al. Tot snel lieve mensen!